Uitdrukkingen en gezegden die in de Staaijen-familie voorkomen: Waar ze vandaan komen? Soms zijn het standaard-marine uitdrukkingen, andere komen uit het maleis (Pa heeft daar gewoond), andere zijn gewoon ontstaan in de loop der jaren.
Nieuwe aanwinsten: (Af en toe popt er weer eens een oudje op)
‘Daar is een hap af! ‘. Ooit, ongeveer 35 jaar geleden werd er een verjaardag gevierd, waarbij als snack een plakje worst werd uitgedeeld. Een zekere Richard B., toen ongeveer 5 a 6 jaar oud, kreeg een plakje waar een klein stukje af was. Hij sprak toen de legendarische woorden: Daar is een hap af.
Niet echt spannend, maar op een of andere manier is deze kreet gebleven. Zodra iemand van ons iets eetbaars ziet waar een stukje van af is, wordt de kreet meteen weer herhaald. Zelfs nu nog, 35 jaar later.
‘Kaperiotjes‘. Stoofpeertjes
Standaard-kreten:
‘2e in bevel‘. Echtgenote.
‘Aan me taas getrokken‘. Ik voel me genomen.
‘Adoe‘. O jee.
‘Afknijpen!’. Kom van dat toilet af, ik moet ook .
‘Aftrap werkzaamheden‘. We stoppen ermee.
‘Anak’. Kind (Maleis)
‘Antjin-San‘.Indisch-chinees voor Hond.’
‘Appe-ietoe in de Oost‘. Geen betekenis, gewoon een uitdrukking die gebezigd wordt als het gesprek even stil valt. (officieel apa itoe, niks loos)
‘Ik vind het apies‘. Ik vind het wel best zo. Officieel woord habis. (Maleis)
‘Moet je een appel zien’ Indische verbastering van: wil je een sinaasappel.
‘Arie‘. Flinke jongen
‘Er zit averij op‘. Marineterm? Het is beschimmeld.
‘Ik heb een baal water aan m’n reet hangen.’ Ik moet nodig plassen.
‘Moet je een banana?‘. Wil je een banaan als toetje?
‘Baroe‘. Nieuw. Splinterbaroe.
‘Baskieball’s‘. Basketbalschoenen, oftewel gewoon: gympies.
‘Ben je belatafeld‘. Zie: ‘ben je besuikerd?’
‘Berakken‘. Poepen.
‘Beste brave zooiensteker’. Het is wel goed met je.
‘Ben je besuikerd?’. Ben je nou helemaal gek geworden?
‘Biebel’. Een snottebel werd door ons altijd zo genoemd. De oorsprong? Geen idee.
‘Geef het maar aan de birds‘. Veel kreten worden in het engels uitgesproken. Een korstje brood voor de vogels gaat dus naar de birds’
‘Bloterik‘. Shirt zonder mouwen, waarin je dus redelijk bloot loopt.
‘Boerenburgerdaan!’. Zie ‘knuppel-sepoeloe’.
‘Boesoek‘. Uit het maleis. Het is niet goed meer.
‘Bombardemento di pantalone’: Een scheet.
‘Bonkie’. Vroeger hadden we in de familie een caravan. Om een of andere reden werd die Bonkie genoemd. Misschien wel vanwege z’n wegligging. Jolanda heeft een tijdje in een piepklein autootje gereden. Plotseling heet dat dingetje Bonkie.
‘Bordeelsluipers‘. Slippers of sandalen.
‘Bos hout voor de deur‘. Een vrouw met grote borsten.
‘Bouten‘. Poepen.
‘Brave zooiensteker‘. Lief joch.
‘Brood met brood en brood ertussen‘. Standaard-antwoord op de vraag: Wat eten we?
‘Daar heb je haar weer van hiernaast.’ Je moet niet zo zeuren (wordt zowel bij mannen als bij vrouwen met ‘haar’ toegepast).
‘Daar kun je beter mee in bed liggen dan met 40 graden koorts’. Hier wordt een mooie vrouw mee aangeduid.
‘Daar word je koud van in je kruistuig’ . Daar word je niet goed van.
‘Dakenjeniemakebakema‘. Dat kan je niet maken.
‘Dargen en ungemakken‘. Rotzooi.
‘Dat moet je niet doen‘: Betekent precies wat het zegt. De bedoeling is om zwaar afkeurend met je hoofd van links naar rechts te bewegen tijdens het uitspreken.
‘Dat zit hem in het zitsel‘. Uitleg van bepaalde dingen. Deze uitleg kan je verder weinig mee.
‘Differentiatiependaal‘. Koppelingspedaal (in een auto)
‘Dispenibel‘. Door Opa veel gebruikt, hij bedoelt disponibel, wat dus beschikbaar betekent.
‘Doe de deur op het nachie‘. Doe de deur op het nachtslot.
Drumpel‘. Verbastering van drempel.
‘Eet tot je zweet en werk tot je koud wordt‘. Eet met overtuiging en houd je rustig op je werk. Ambtenaren-uitdrukking.
‘Einde bericht‘. Als iets het niet meer doet.
‘Ekseklie’: Exactly, precies, maar dan behoorlijk plat hollands uitgesproken
Eva-kostuum’. De kleding van een naakte vrouw
‘Even een 6-7 pakken‘. Pa slaapt na het eten meestal een uurtje tussen 6 en zeven.
‘Een flodder‘. Een bruine streep die sommige mensen wel eens in hun onderbroek hebben zitten.
‘flo-master‘. Een viltstift. Waarschijnlijk is dat vroeger een merknaam geweest.
‘Fokelemoon‘. Neus.
‘Dat is fokking strong‘. Dat is behoorlijk sterk. Het moet ook in strak nederlands worden uitgesproken.’
‘Kom uit die ekke‘. Kom uit die hoek vandaan.
‘Fou-jong-hai, chang-kai-chek‘. Foei. (Als in: foei, wat is het warm)’
‘Het is aan flenters’ Verbastering van flinters, het is dus kapot.
‘Hij is fietsen stelen op het damrak‘. Antwoord op de vraag: Weet je waar die-en-die is? Oftewel. Ik weet het niet, maar hij is niet hier.
‘Galsius‘. Verbastering van Gallisch, oftewel. Ik word er niet goed van.
‘Ik heb lekker ge-eten‘. Antwoord: je zegt gegeten!. Reactie: nee hoor, je zegt toch ook niet geglopen?
‘Ze kijkt als een haring die wegens flikkerderij van de doggersbank is geschopt’. Ze kijkt niet vrolijk
‘Hij heeft het aan z’n geefklier’. Iemand die bij het klaverjassen slechte kaarten deelt.
‘Geitebreier’. Koosnaampje voor Gerard.
‘Gescheurde onderjurken‘. Gekleurde hagelslag.
‘Een gesnaveld bakkie‘. Een bak koffie.
‘Giechel‘. Neus.
‘Zit ik een beetje in je giechel?’. Kan je me zien? Ontstaan tijdens een uitstapje waar een videocamera door Joop op Rob’s gezicht gezicht gericht werd. Joop kon niet zien of Rob in beeld was. Deze uitdrukking is een eigen leven gaan leiden en wordt nu te pas en te onpas gebruikt.
‘Gouden ei‘. Koosnaampje voor Sandra.
‘Haal-op-gelijk‘. Marineterm, gebezigd tijdens het roeien. Bij ons te pas en te onpas gebruikt, voor uiteenlopende zaken.
‘Handspatoes’ Handschoenen, zie ‘spatoes’.
‘Heb ik een vuiltje in m’n oog?‘. Zie: Bos hout voor de deur.
‘Het zal aan de katten van de kater moeten‘. Hoe je het ook wendt of keert, het moet. Dit is waarschijnlijk een verbastering van het gezegde: Het maakt niet uit of je door de hond of de kat gebeten wordt.
‘H-H’tje’. Een herhaling van iets, b.v. een t.v.-programma.
‘Hier heb je water!‘. Oftewel: Pak aan!
‘Hier t/m yesterday‘. Iets groots. Voorbeeld: die heeft een kont van hier t/m yesterday.
‘Hij werkt overdag als een paard en ’s nachts als een hengst.’ Hij werkt overdag hard, maar ’s nachts dus nog harder.
‘Hoenou Hoenou?‘. Het zal toch moeten op de een of andere manier.
‘Hoog-resistent-ketel’. Verbastering van hoog-rendementsketel.
‘Hush-puppie‘. Koosnaampje voor Lyanne.
‘M’n hutje’. Gevolgd door: Vlak achter m’n oren. Verbastering van m’n neus.
‘Iets meer naar links, dan schiet je je zwager van de kruk, die z’n delegatie zit te verlurken’: Toegepast als iemand je per ongeluk bijna ergens mee raakt.
‘Iezeboks‘. Verbastering van ‘icebox’, dus koelkast.
‘Ik gier in m’n tuig‘. Ik heb honger.
‘Ik heb een baal water aan m’n reet hangen‘. Ik moet plassen.
‘Immer-graden-aus‘. Rechtdoor.
‘Je hebt er 3 x ellende van‘: Van oorsprong toegepast op het plaatsen van de kerstboom. Ellende om hem a. op te zetten, b. wanneer hij staat, en c. om hem weer weg te halen.
‘Jam, muisies, pindakaas, ham, kaas rookvlees’. Antwoord op de vraag: Wat is er op brood?
‘Ik moet jekkeren’ Ik moet poepen.
‘Jekko‘. Iets groots en dierlijks. Een grote vlieg ofzo, of een grote kat.
‘jus’ Gewoon jus, maar bij ons wordt het uitgesproken zoals je het schrijft, dus lijkt op kus.
‘Kakkalobbus‘. Koosnaampje voor Karen.
‘Kapallakampong!’. Betekent eigenlijk dorpsoudste, oftewel baas, maar bij ons wordt het gezegd tegen een sukkel. Ook wel: Knuppel–sepoeloe.
‘Kassian‘. Kalm aan.
‘KB-weer’. Korte-broeken weer. Het is behoorlijk mooi weer.
‘Kerel, kerel in de mast‘: Krachtterm, vooral toegepast na een zware niesbui.
‘Ketelaar‘. Marineterm. Je hebt pech. Alles is op. Kijk op de Ketelaars-homepage voor een betere uitleg
‘Keufjes‘. Klontjes zwartgeblakerd beslag, die je in de friteuse vindt na het bakken van appelflappen.
‘Je klakken‘. Je blote voeten. (Maleis)
‘Klodders‘. Zo wordt bij ons een schaal bowl genoemd.
‘Koejoe‘. Rund! (scheldwoord)
‘Koenties’. Maleis voor sleutels
‘Koetoes‘. Uit het maleis: vlooien.
‘Kombaliebekboontjes‘. Kom terug
‘Kanonnen’. Krachtterm
‘Konijnen’. Krachtterm
‘kontje-wijd’. Kreet die (vroeger) door Rob en Joop veelvuldig gebruikt werd, tot groot ongenoegen van Pa en Ma, maar die veel lol verschafte aan omstanders. (Ze hadden vooral veel succes in grote warenhuizen e.d.).
‘Die pot is Kosong‘. Kosong is maleis voor leeg.’
‘Krijg wat aan je lip’ Krijg het heen-en-weer.
‘Kwabbensap‘. Gewoon sinaasappelsap, of appelsap ofzo. Dit is ontstaan tijdens een vermageringsperiode. Iemand kwam met een drankje, dat naar azijn smaakte en dat de naam had vet af te breken. Het was gewoon een soort appelsap, maar dan heel zuur. Vanwege het vet, werd het al gauw kwabbensap genoemd, en de sapjes hebben bij ons sindsdien die naam.
‘Lach niet‘. Antwoord: ik lach niet. Respons: ‘Voor als je lacht‘. Ontstaan toen iemand behoorlijk hard viel. Niemand lachte, maar: ‘Lach niet’ werd meteen gelanceerd door de gevallene.
‘Dat is een lap eind weg‘. Het is ver weg’
‘Lappekootje‘. Oma van de Staaij liep altijd met juten tasjes. Dit zijn lappen tasjes. Vandaar.
‘Leuleu‘. Een fopspeen.
‘Lekko‘. Marine-term: laat los.
‘Loverd‘. Lieverd. Dit moet in steenkool-engels uitgesproken worden, dus ‘loffert’, of gewoon ‘lof’.
‘Lik me de maas‘. Krijg het heen-en-weer.
‘Iets voor de lipjes‘. Een toetje.
‘Loeak‘. Enorm groot ding. Eigenlijk een grote wilde kat.
‘Lombachie‘. Stamt uit de tijd dat er in de jus-pan nog wel eens een klein stukje vlees bleef zitten. Degene die dat opviste was een geluksvogel. Het opgeviste stukje vlees was het lombachie.
‘Louloenen’. dit is gewoon niks.
‘L.U.‘: Lichtuit!
‘Luppervee‘. Er bestaat een kaassoort in een tube (voor vulling van bugles o.i.d.) met een franse naam : Le parfait. In haar goeiste frans maakte oma daarvan: luppervee.
‘Maak er even een kleurenfoto van‘. Bekijk het even.
‘Aan de metja‘. Aan tafel.
‘ Midscheeps.‘. Hij moet in het midden.’
Mien Telor. Koosnaampje voor Oma
‘Moet er iemand nog appelmoes?’. Stamt uit vroeger tijden, toen Pa vd Staaij altijd de schaal appelmoes leegschraapte, terwijl hij dit zei. Wilde je nog appelmoes, dan was je automatisch al te laat.
Die is mooi ‘Motje ketoh’. Die is dood, vaak gebezigd na het afmaken van een mug ofzo.
‘Muizebal’. Balletje gedraaid van boter of pindakaas, gedoopt in de hagelslag.
‘Mut!‘. Trut!
‘Een naatje‘. Een toetje.
‘Op het naggie‘. Een deur op het nachtslot draaien.
‘Never-nooit-niet‘. Nooit.
‘Niks loos in de Oost‘. Niets aan de hand.
‘Nokketof’. Stop daar mee. Uit het engels verbasterd: Knock it of.
‘Ik ga even naar het NTS-joernaal kijken‘. Naar het nieuws kijken (NOS was vroeger NTS)
O.B.’s Afkorting voor onderbroeken.
‘Oempie‘. Een zoen, gegeven door een kind.
‘Oliefanten’. Oliebollen, die door Oma van de Staaij gebakken werden. Deze hebben standaard poten en een slurf. Als kind deden wij het spelletje. Raad het figuur met deze bollen.
‘Om de kaap‘. Omlopen. (Marine-kreet).
‘Oranjedoos’. Doos of krat waarin alle oranje-versierselen in bewaard worden. Zodra het E.K. cq W.K. begint, wordt deze doos voorgaats getrokken en worden het huis, de auto’s en de gezinsleden oranje gekleurd. Zodra Nederland uitgeschakeld is, verdwijnt dit spul weer in de doos.
‘Overlevingspakket’. Ken je dat? Als je een dagje uit gaat kreeg je van Oma vaak wat etenswaren mee. Niet alleen een zakje drop, ofzo, maar complete maaltijden werden er meegegeven. Dit noemden wij een overlevingspakket, want met zo’n voorraad kon je wel een week doen.
‘Pantat‘. Kippekont. Als je die opeet blijf je dom, werd er vroeger altijd beweerd.
‘Hij die het lef heeft om… zal worden gestraft met het dragen van een paraplu-anker op de rechterschouder en het slapen naast een zure marva‘. Waarschuwing om iets toch maar niet te doen.
‘Pepie‘. Een pepermuntje
‘Pinatang‘. Spin (Maleis). Het schijnt dat het officieel binatang is.
‘Pishoek‘. Gewoon een hoek van de kamer ofzo.
‘Plan de campagne maken‘. Veel gebezigde kreet, bij de meest simpele beslissingen, b.v. hoe laat gaan we boodschappen doen?
‘pleisie‘. Een pleister.
‘Ik moet Pleppen.‘. Pleppen is plassen.’
‘Een bak pleur‘. Koffie.
‘Poene-poene’. Dit verzin je niet. Dit is een ander woord voor het spel “Mens, erger je niet”. Wij hadden vroeger dat spel, met de dobbelstenen in zo’n glazen drukbolletje.
Het geluid dat dat ding maakte leek in onze oren het meest op poene-poene, vandaar.
‘Pothieremegunter’ Potverdorie
‘Pungerd‘. Pudding (een toetje).
‘Dat is punt 86‘. Dat is logisch.
‘Punten en strepen‘. Marine-uitdrukking voor wortelen en doperwten.
‘Ramboetan’. Een haar (Maleis)
‘Rappido!’. Snel!.
‘Dat is een retorische vraag‘. Heel normaal woord, maar bij ons volgt dan ogenblikkelijk de uitleg: dat is een vraag waarop je het antwoord al weet. Zie ook artikel Noordhollands Dagblad
‘Robbeklopper‘. Woord voor een aaibare hond.
‘Robertos’ Amigos, zo werd Rob wel aangesproken, vaak gevolgd door: Bombardemento di pantalone
‘Ruggegraat verlengen met een stippellijn‘. Weer een woord voor poepen.
‘Sallemiakdroppies‘. Krachtterm.
‘Sapoer’. Bezem (Maleis)
‘Ik moet sassenheimen.’ Ik heb een baal water aan m’n reet hangen.
‘Heb je schone handen?’ Wordt gebruikt als een man moet plassen. (Dan hoeft hij hem zelf niet vast te houden)
‘Wil je een Schop met ’t voetje‘. Wil je een schop? M.a.w. ga even opzij. Daarna wordt steevast uitgelegd dat een schop met een voetje een ding is wat bij volkstuinders wordt gebruikt, hier kun je makkelijker mee spitten.’
‘Schurker in burger Wordt vaak gebruikt bij huisdieren die b.v. bedelen. Het is wel lief bedoeld.
‘Senox‘. Verbastering van Xenos.
‘We gaan even naar Ship on the beach‘. Bij Callantsoog is rond 1962 een schip gestrand. Hier is een restaurant gebouwd met de naam ‘Ship on the beach’. Steeds als we naar het strand gaan, gaan we nu naar Ship on the beach, terwijl dat ding al jaren weg is en we niet eens naar die plek gaan.’ Klik hier voor een plaatje
‘Sigaar‘. Bijnaam voor Gerard. Vindt zijn oorsprong in de oudere Andre van Duinshows. Verbastering van Gérard (op z’n Frans). Een gedeelte uit de scene wordt dan ook ogenblikkelijk nagespeeld.
‘Simpen‘. Gymschoenen.
‘Even een sit-down-staking houden‘. Even rustig poepen.
‘Even een sjekkie draaien van m’n eigen shag‘. Even een pauze nemen. Ook de niet-rokers kunnen dit bij ons zeggen.
‘Houd je smaus‘. Hou je mond.
‘Snorreborrie‘. Vent met een snor.
‘Sodemirakelstenen’. Krachtterm, zie ook sallemiakdroppies.
‘Sorrie, ik ben maagpatiënt‘. Als iemand een boer laat.
‘Een Soejang‘. Zie ’tempieling’.
‘Spappel‘. Dit is Spa-rood, vermengd met appelsap. Een mengsel dat Frenka en Gerard bedachten, jaren voor dat meneer Spa op hetzelfde idee kwam.
‘Spatoes’ (Maleis) Schoenen
‘Sukadelapje‘. Bijnaampje voor Joop.
‘Sukkelaatjes‘. Chocolaatjes.
‘Summetje‘. Een (ijs)muts.
‘Surbut‘. Behoorlijk natte zoen, voor het eerst gegeven door Sandra in haar eerste jaren.
‘Dat kost meer van stijgen als van dekken‘: Het levert dus niks op.
‘Tandakken’: Trappelen van ongeduld
‘Tante Peen‘. Bijnaam van Frenka, mag alleen door Romy (worteltje) gebruikt worden.’
‘Tante pipi‘. Even plassen.
‘Tante Wil met d’r bril‘. Kreet om Oma aan te duiden.
‘Tepa’s‘. Afgeleid van Teva’s, de (dure) wandelsandalen. Tepa’s maak je door gewone teenslippers met sporttape aan je voeten vast te maken. Ontstaan tijdens een survivalweek.
‘Tjampoeren‘. Uit het maleis: roeren van koffie b.v.
‘Tjitjak‘. Hagedis-achtige. Bij ons echter alles wat over de muur kan kruipen, van een vlieg tot een slak ofzo.
‘Toetoep moeloet‘. Hoe je het schrijft weet ik niet. Betekenis. Houd je mond. Waarschijnlijk uit het maleis.
‘Ik ga even toiletteren‘. Weer een woord voor naar het toilet gaan.’
Hij heeft een kop als een ‘Tokeh’. Hij is behoorlijk lelijk. Een tokeh is een soort hagedis (Gekko-achtige).
‘Moet je een tempieling?’. Moet je een knal?
‘Tien pond recht vooruit’. Drie keer raden waar dit op slaat
‘Voor tjoema‘. Komt van maleis woord pertjomme, voor niets.
‘Een toktor.’ Dit is eigenlijk een boktor, vroeger ontstond het verhaal dat deze (vliegende) torren hard tegen de caravan opvliegen. Je hoort dan ’tok’. Ook is bij deze torren het verhaal ontstaan dat als je ze plattrapt er dan duizenden kleine torretjes onder je schoenen plakken.
‘Truttruttrei‘. Babytaal voor een eend, vooral door Rob en Joop gebruikt in hun jonge jaren.
‘Um die ekke‘. Om de hoek.
‘Upstairs‘. Uit het engels. Even naar boven.
‘Iets in de v.b. gooien‘. In de vuilnisbak.
‘Stelletje v.e.-s‘. Afkorting voor een scharrebakkend stelletje. Letterlijk: stelletje verliefde ezels.
‘Vernaggelen‘. Stukmaken
‘ik ben weer verzadigd en verkwikt, en aanmerkelijk aangedikt.‘. Als je lekker ge-eten hebt.’
‘Ga eens veters nummeren op de bak met stalen slagletters‘. Met andere woorden. Ga iets doen, en liefst ergens anders, oftewel, duvel op.
‘Gooi het maar in het V.H.‘. Dingen worden bij ons vaak afgekort. Een korst brood gooi je dus niet in het vogelhuis maar in het V.H.'(zie ook V.B., wat vuilnisbak betekent)
‘Alles wat je vindt, moet je bij de politie brengen, tenzij je de rechtmatige eigenaar weet’. Dit wordt je gezegd, als je de opmerking maakt: “Ik vind…”
‘Vogeltje‘. Koosnaampje voor Romy.
‘Ik zit v.o.l.‘. Ik heb genoeg gegeten. Ontstaan doordat er bij ons de neiging was om je vol te stouwen. Als je echt niets meer lustte, was dit je laatste redmiddel.
‘Vraag eens of het me boeit’. Als iemand een heel interessant verhaal vertelt wat je eigenlijk niet interessert. Hij wordt dan met deze frase onderbroken en weet waar hij aan toe is.
‘Wasverzachter‘. Cremespoeling.
‘Wat ik zeggen wou en niet liegen!’ Luister even wat ik te zeggen heb.
‘Wel ninnek!’. Wel nee!
‘Ik schop je naar Wezenbeek‘. Ik wil je weghebben.
‘WilCo!‘. Hiermee werd Oma vd Staaij aangesproken. Afkorting van Willie Cobussen (Meisjesnaam).
‘Worteltje‘. Bijnaam van Romy, mag alleen door tante Frenka gebruikt worden.’
‘Aan m’n zaadzolen‘. Ammehoela!
‘Zit niet te zeurkezen‘. Zit niet te zeuren.’